Draad van de stelselherziening blindenbibliotheken wordt weer opgepakt

Het jaar 2004 is – als we het wat somber bekijken – in een aantal opzichten een verloren jaar geweest voor het blindenbibliotheekwerk. Natuurlijk is de dienstverlening doorgegaan maar toch….

De in het Rijksvoorzieningenplan 2002-2004 beoogde concentratie van de productieactiviteiten is slechts voor een deel gerealiseerd en de omschakeling van audiocassettes naar daisy-cd’s heeft heel wat meer voeten in de aarde gehad dan gedacht. De verhoudingen tussen de bibliotheken onderling en die met het Ministerie van OCW zijn onder grote druk komen te staan. De gebeurtenissen in het bibliotheekwerk, en vooral de omschakeling naar Daisy, waren vanaf eind 2003 voor veel gebruikers aanleiding om aan de bel te trekken bij de politiek. Er kwamen twee kritische radio-uitzendingen over de gang van zaken en Kamervragen. Ook de Federatie heeft een aantal malen van zich laten horen, zowel in de richting van de achterban als naar het Ministerie van OCW en de Tweede Kamer. In Kortschrift van juni 2004 is uitvoeriger op de gebeurtenissen tot dat moment en de standpunten van de Federatie ingegaan.

Uiteindelijk leidde de in brede kring ontstane onrust in juni 2004 tot een discussie in de Vaste Kamercommissie voor OCW en een opdracht van de staatssecretaris tot nader onderzoek naar belangenverstrengeling en zelfverrijking bij de omschakeling naar Daisy. De resultaten van het onderzoek zijn op 13 januari 2005 door staatssecretaris Van der Laan aangeboden aan de Tweede Kamer, de bibliotheken en de Federatie.

De onderzoekers concludeerden dat onvoldoende maatregelen getroffen zijn om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. In een aantal opzichten is onzorgvuldig gehandeld. Er was vooral kritiek op het inhuren door het Ministerie van OCW van een externe projectleider. Van zelfverrijking was volgens hen geen sprake en evenmin van een negatief effect op het verloop en de resultaten van het omschakelingsproces. Vanwege de hoogte van de daarmee gemoeide kosten hadden de opdrachten volgens Europese richtlijnen openbaar aanbesteed moeten worden. Alle subsidies zijn volgens de onderzoekers echter wel rechtmatig verstrekt, dus het ministerie treft volgens hen geen blaam.

Omdat dit niet binnen de opdracht aan de onderzoekers lag geeft het rapport geen antwoord op veel vragen die in de loop van de tijd bij Federatie en haar achterban zijn gerezen over het omschakelingsproces als zodanig en over geldstromen die daarbij een rol speelden. Over het eerste wordt helemaal niet gesproken en over het laatste zeggen de onderzoekers dat een volledige verantwoording van de besteding van een aan de LSB beschikbaar gesteld bedrag niet aangetroffen is en dat, wat dat betreft,nader accountantsonderzoek nodig is. Ook over de vraag of er nu wel of geen sprake is van bezuinigingen geeft het rapport geen opheldering.
Zoals blijkt uit de aanbiedingsbrief van Staatssecretaris Van der Laan van Cultuur en Media neemt zij de conclusies ter harte.

Daarmee zijn we terug bij de actuele situatie.
Kort voor het verschijnen van het rapport deed de rechter een uitspraak over het ontslag van de directeur van de FNB met als gevolg dat zij begin 2005 weer terug kon keren op haar post.
Binnen het Ministerie van OCW zijn – volgens de staatssecretaris in haar brief – maatregelen genomen om onzorgvuldigheden die zijn gesignaleerd in de toekomst te voorkomen.
Naast de interne maatregelen heeft het Ministerie van OCW inmiddels stappen gezet om de stelselherziening, die ernstig vertraagd is, opnieuw op te pakken. Staatssecretaris Van der Laan heeft zich op 15 februari 2005 in een brief aan de bibliotheken en de Federatie uitgesproken over het beleid voor de komende jaren. Daarin hebben aansluiting van de dienstverlening aan het stelsel van openbare bibliotheken en concentratie van de dienstverlening aan de gebruikers via één loket een belangrijke plaats. Een tijdelijk benoemde procesmanager – die nadrukkelijk een onafhankelijke positie inneemt ten opzichte van het ministerie – heeft de opdracht gekregen om na zorgvuldig overleg met de verschillende deelnemers voorstellen te doen over de nadere inrichting van het reorganisatieproces. Ook de Federatie is een belangrijke gesprekspartner van de procesmanager.

De uitwerking van de voornemens moet gebeuren in het Rijksvoorzieningenplan 2005-2008 dat op Prinsjesdag gepresenteerd gaat worden. Alle gesprekken die nu gevoerd worden moeten daarom leiden tot herstel van de verstoorde verhoudingen en het ontwikkelen van beleid voor de komende jaren.

De Federatie heeft haar opvattingen over het gewenste beleid neergelegd in een Visiedocument dat op 15 juni 2004 is aangeboden aan de Tweede Kamer. Nu de draad weer is opgepakt zullen de daarin neergelegde standpunten de inzet van de Federatie vormen bij de gesprekken die binnenkort zullen plaatsvinden over het Rijksvoorzieningenplan. De Federatie gaat ervan uit dat tot het herstel van de verhoudingen ook gerekend wordt dat de inbreng en de opvattingen van de belangenorganisaties en hun leden door het ministerie weer serieus genomen gaan worden.

De standpunten van de Federatie zijn samengevat:

• blinden en slechtzienden moeten te allen tijde op een zelfstandige en gelijkwaardige wijze kennis kunnen nemen van dezelfde lectuur en informatie waarover goedzienden kunnen beschikken;
• deze lectuur en informatie moet beschikbaar zijn in een bruikbare, zelfgekozen leesvorm, waarbij de meerkosten ten opzichte van de prijs die goedzienden voor gelijke diensten en producten betalen, niet in rekening mogen worden gebracht bij de gebruikers;
• voorzover en zolang algemene voorzieningen hier niet (voldoende) aan kunnen voldoen dient er een landelijke voorziening te zijn die alle functies vervult op het terrein van het ontsluiten, produceren en verstrekken van lectuur en informatie in aangepaste leesvorm;
• de landelijke overheid is verantwoordelijk voor de instandhouding en financiering van de specifieke voorziening;
• deze voorziening is als een eenheid georganiseerd en presenteert zich ook zodanig en is als één geheel voor de lezer rechtstreeks toegankelijk via één telefoonnummer en één adres;
• samenwerking met en aansluiting bij het openbare bibliotheekwerk is gewenst maar openbare bibliotheken kunnen op het terrein van beschikbaarstelling en distributie van aangepaste lectuur en informatie slechts een beperkte functie vervullen;
• de grote afhankelijkheid van een specifieke voorziening brengt met zich mee dat de gebruikers een directe invloed moeten hebben op de voorziening en dat de gesubsidieerde belangenbehartigingstaak moet worden gehandhaafd.

Wij zullen u in een volgende editie van Kortschrift op de hoogte houden van de ontwikkelingen.

Meer informatie

Visiedocument lectuurvoorziening, Hier vind je de volledige tekst van het visiedocument van de Federatie SB-belang.

Het volledige visiedocument is ook te downloaden in word formaat via de website van de Federatie www.sb-belang.nl/download/FSB{09e4daa44e950036c0f8cf0fe6a5fe6446b8396018165926e61b4cef04c98ed5}20visiedocument{09e4daa44e950036c0f8cf0fe6a5fe6446b8396018165926e61b4cef04c98ed5}20lectuur{09e4daa44e950036c0f8cf0fe6a5fe6446b8396018165926e61b4cef04c98ed5}20040614.doc

Bron:
Kortschrift nummer 28, maart 2005