Kort geleden zond de Vlaamse televisie een Britse documentaire uit, waarin een blind echtpaar te zien was, dat het grootste deel van de verzorging van hun jongste kinderen aan de oudere kinderen in het gezin overliet. Een dergelijke uitzending roept altijd reacties op.
“Hallo,
Ik voel me als visueel andersvalide kersverse papa diep geschokt en belachelijk gemaakt door de uitzending van deze avond.
Een groot gezin uit Engeland kwam aan bod. Ouders zijn blind en hebben een stuk of zeven kinderen. De twee oudste moeten er alles doen, van Pampers verversen tot koken voor het hele gezin.”
“Ik ben pas twee weken papa geworden en doe al wat ik kan. Ik voel me diep getroffen en geschokt. Morgen moet ik me weer eens extra gaan bewijzen ten opzichte van de mensen om ons heen die dit stuk riool journalistiek gezien hebben. Ik help wat ik kan in het huishouden, kook regelmatig en mag ik zeggen vrij goed, ververs Pampers en sta mee in voor de voeding en verzorging van onze zoon. Wat moeten familie, kennissen en buren of de man in de straat weer niet gaan denken? Dit is ronduit schandalig en ik daag de makers van dit programma uit te komen zien hoe het er hier aan toe gaat.”
Toen in 2002 het bericht van de moord op Pim Fortuyn de tv schermen en de democratie kleurde, speelde het door mijn hoofd: ‘Als het maar geen allochtoon is en zeker geen moslim.’ Toen Theo van Gogh was vermoord, konden rassenhaat en hokjesgeest alsnog hoogtij vieren. Maar het nieuws moest gebracht en er kwam geen heilige oorlog van, nee zelfs geen heksenjacht.
Wat kleurt nu de reactie van een in beeld gebrachte minderheid en wat die van het grote publiek? Voor de massa bepaalt één zwaluw het begin van de zomer en staat die ene blinde die de plaatselijke supermarkt bezoekt model voor een ieder met een visuele handicap. Binnen minderheden is deze zienswijze bekend en vindt een aantal mensen dat een voorbeeldige manier van leven de enige mogelijkheid is om de positieve kanten van de minderheidsgroepering te belichten en zo het grote publiek voor zich te winnen.
De media maakten de wereld enerzijds kleiner. Informatie van over de hele wereld is voor een ieder bereikbaar geworden. Niemand behoeft zich meer van die wereld uitgesloten te voelen. Anderzijds vergrootte de wereld zich. Hoorde je vroeger over wat je buurman deed, nu hoor en zie je soms letterlijk alles wat iemand aan de andere kant van de wereld doet. Een scala aan beelden passeert de revue, een mening wordt soms snel gevormd. Wie is een heks, wie een extremist, wie een goede ouder?
Toen Aletta Jakobs besloot arts te worden, was ze de eerste vrouw die deze stap zette. Voor velen een voorbeeld, voor anderen waarschijnlijk de betreedster van een hellend vlak. Maar ze zette door, bereikte haar doel en schreef en passant geschiedenis.
Toen een visueel gehandicapte jonge man een aantal jaren geleden deelnam aan de Paralympics, was zijn verlangen naar vrijheid groter dan de angst voor ontdekking van zijn plannen. Hij ontvluchtte het regiem waaronder hij niet verder leven wilde, vond zijn vrijheid en volgde enkele universitaire studies in zijn nieuwe vaderland. Kortom, hij zette door en bereikte zijn doel. Misschien schreef ook hij een beetje geschiedenis.
Zo af en toe zijn er journalisten en programmaredacties die ook deze positief ingestelde mensen in beeld willen brengen. Dat leidt vervolgens tot een mooi artikel of een indringende radio of tv uitzending. Terwijl de voorbeeldige standaard vaak synoniem blijkt te staan voor saai en anoniem, dus voor de media niet interessant, maar of het mooi en zorgvuldig uitgewerkte idee leidt tot evenveel reacties, juist uit de in beeld gebrachte minderheid, als de negatieve tegenhanger, waag ik te betwijfelen. Er wordt nu eenmaal eerder geklaagd dan geklapt.
Het blijft dus vooral aan de media om zowel de positieve als de negatieve voorbeelden uit minderheidsgroepen te zoeken en er een genuanceerd en respectvol beeld uit naar voren te laten komen, dat meer laat zien dan de persoonlijke vooroordelen van de journalist. Tenslotte is het aan diegenen met lef om zelf iets van hun leven te maken en zich, onafhankelijk van het algemene beeld, een doel te stellen, dit te verwezenlijken en zo tenslotte een eigen stukje hopelijk positieve geschiedenis te schrijven. Wie het voor elkaar krijgt daarnaast ook nog op te vallen, riskeert dus media aandacht maar ook de kans op een voorbeeldfunctie.